Toxicologie

Mijn broer, Kees Romijn, is een eco-toxicoloog,  ofwel een milieu-toxicoloog. Na zijn universitaire studie Biologie in Utrecht, heeft hij zijn kennis uitgebreid aan de universiteit van Southampton. Door zijn werk weet hij veel van giftige stoffen en het  gevolg daarvan voor het milieu. Ik heb hem gevraagd om vanuit wetenschappelijk oogpunt zijn kijk op alcohol te geven.  De giftige stof in ons persoonlijke milieu.

Twee verschillende wetenschappelijke gebieden

Eerst komt de vraag, wat is wetenschap? Daar moet je een verschil maken tussen:

1.Natuurwetenschappen – zoals de Toxicologie – mijn vakgebied, en

2.Niet natuurwetenschappen – zoals psychologie

De wetenschappelijke vakgebieden die onder punt 2 vallen behoren niet tot mijn vakgebied. Maar speelt bij het drinken van alcohol zeker een belangrijke rol. Veel van mijn vakgenoten denken bij wetenschap alleen aan natuurwetenschappen, en dat is volgens mij vaak een van de grootste fouten die toxicologen/artsen maken. Ik denk dat het raak-gebied tussen toxicologie en psychologie bij de vraag met betrekking tot ‘over-drinken’ een heel interessante is.

Eerst maar de toxicologie – mensen willen van ons altijd graag weten: is iets giftig (toxisch)? Vertaald wordt dat naar giftig = slecht en niet giftig = goed (zwart-wit dus) Al in de middeleeuwen (rond 1500) vond Paracelsus (een arts) uit dat er geen fundamenteel verschil is tussen ‘medicijnen en giffen’, maar dat de ‘dosis’ het verschil maakt. Elke (chemische/biologische) stof is dus eigenlijk een medicijn (goed) en een gif (slecht). Dus de stof maakt niet het verschil maar de dosis die je tot je neemt.

Vaak krijg ik de vraag – is dat niet giftig?  — je begrijpt dat ik dan graag Paracelsus citeer – jammer maar er is geen zwart/wit in de toxicologie.

Wat is te veel? 

Dan, met betrekking tot alcohol komt vaak de vraag – wat is dan te veel? Twee 2 glazen per dag,3,4 of 5?? Ook daar is (jammer genoeg want mensen hebben graag ja of nee, zwart of wit antwoorden) geen kort antwoord op.

De dosis (mg alcohol) die je binnen krijgt wordt door toxicologen graag door je lichaamsgewicht gedeeld (mg/kg lichaamsgewicht) om met toxicologische toetsen (vaak op ratten/muizen etc.) te vergelijken.  Er is nu eenmaal een groot verschil of iemand van 50 kg, vijf glazen wijn tot zich neemt of iemand van 100 kg.

Daar bovenop, komt nog dat de effectiviteit waarmee mensen alcohol kunnen metaboliseren (= de dosis alcohol in het lichaam verlagen in de loop van de tijd) van een tot ander zeer verschillend is. Metaboliseren is eigenlijk synoniem aan ontgiften van alcohol. Je lichaam verwerkt de alcohol.

Er zit verschil in de snelheid en wijze van metaboliseren tussen mannen en vrouwen en tussen rassen (Europa/Azië) maar ook tussen de ene Europese vrouw en de andere (individueel).….

Het antwoord op de vraag: wat is te veel? 2,3,4, of 5 glazen per dag? Is dan ook  –  Ja. :)

Mijn ervaring

Uit eigen ervaring weet ik ook dat mij capaciteit om alcohol te metaboliseren dan ook nog eens afhankelijk is van mijn ‘vorm-van-de-dag’.  Op veel dagen voel ik na mijn 2 glazen wijn al dat ik aan een ‘toxicologische grens’ kom, en drink dan niet meer, andere dagen merk ik niks en neem dan ook nog wel een 3e bij of na het eten. De periode van de dag (middag/avond) maakt ook nog een verschil voor het metaboliseren.

Dan maakt de toxicoloog nog een fundamenteel verschil tussen acute toxiciteit (effecten na een korte drink-periode) en chronische toxiciteit (effecten van lang-tijd drinken). Het type van (gezondheid schadende) effecten die men ziet na acuut of chronisch ‘over-drinken’ zijn zeer verschillend en de manier waarop een lichaam er zich van kan ‘herstellen’ is ook fundamenteel verschillend. Dus je kunt het ‘over-drinken’ van iemand die één keer per week op een feestje veel te veel drinkt (bijvoorbeeld meer dan 10 glazen) – de binge-drinker – ook niet vergelijken met iemand die dagelijks 2 glazen (= 14 per week) drinkt. Naast de dosis (mg/kg lichaamsgewicht) is voor de toxicoloog de exposure time (tijd van blootstelling) belangrijk om effecten te voorspellen. (Toxicity = Dose x Exposure Time)

Dit maakt de vraag hoeveel glazen = ‘over-drinken’ ? nog moeilijker te beantwoorden. Er is geen zwart-wit aantal. Zelfs niet voor één individu.

Ieder mens is anders

Hierboven beschrijf ik ook nog alleen maar de natuurwetenschap (toxicologie) van het ‘over drinken”. Zoals ik al aangaf, denk ik dat de toxicologie en de Psychologie hier samen spelen. Lichamelijke afhankelijkheid van alcohol en geestelijke/maatschappelijke zijn niet hetzelfde. En op dit punt heb ik vragen waarop ik geen antwoord weet.

Uit eigen ervaring: Wanneer ik voel dat ik ‘genoeg’ gedronken heb – en de aan toxicologische grens kom, houd ik (bijna-altijd) op met drinken, de handrem erop. Het is ook zo dat ik ook, wanneer ik drink steeds langzamer drink. Het is alsof mijn lichaam de mogelijkheid vraagt alcohol te metaboliseren en dus kans om de dosis onder de ‘effect-grens’ te houden. Ik weet niet of dit een lichamelijke of een psychische rem is of beide.

Bij veel mensen ligt het heel anders – als zij drinken, gaan ze steeds sneller drinken en hebben geen rem erop. De reactie van hun lichaam en/of psyche op drinken is dus heel anders dan bij mij.

Ook mensen in mijn omgeving die maatschappelijk een zeer vergelijkbaar leven hebben (vrienden en familieleden bijvoorbeeld) en kan de manier waarop we omgaan met alcohol en de rem wel of niet hebben, niet verklaard worden door de maatschappelijke druk. Maar waar ligt het dan wel aan? Dat is een interessante vraag.

Terug naar overzicht

Geplaatst op 20 mei 2019