Zelfvertrouwen kun je leren

Zelfvertrouwen is een bekwaamheid die je kunt je leren. Ja. Echt.

Ik heb altijd gedacht dat er een select groepje mensen is dat geboren wordt met jaloersmakend veel zelfvertrouwen. Ze maken zich minder vaak zorgen en komen over alsof het ze niet interesseert wat anderen denken. Ze hoeven niet per se mooi te zijn, maar stralen iets uit. Voor mij was het een karaktereigenschap die ik heel graag zou willen hebben. Het was ook, en daarin sta ik zeker niet alleen, een van de redenen dat ik veel dronk in gezelschap. Ik wilde me op mijn gemak voelen, me minder opgeprikt en oncomfortabel voelen. Ik wilde de extraverte, grappige en onderhoudende versie van mezelf zijn. Alcohol zorgde daarvoor. Nu weet ik dat zelfvertrouwen geen karaktereigenschap is, maar iets dat je jezelf kunt aanleren en waarin je jezelf kunt trainen.

Patroon

Dat heb ik nooit geweten en dus loste ik het anders op. Dit was mijn manier: sociale situatie à  ongemakkelijk à alcohol. Effectief en makkelijk. En zo ontstaat er een patroon dat je bij elke sociale gelegenheid drinkt. Het maakt feitelijk niet uit wat je gaat doen, of dat nou een verjaardag is, een lunch of een onderonsje met een klein gezelschap. Vaak nam ik al een of twee wijntjes van tevoren, zodat ik leuker en relaxter binnenkwam. (en die tellen niet mee, want die had ik eerder genomen).

Meer op mijn gemak

Door jarenlange herhaling van dit patroon, heb ik nooit geleerd hoe ik om kan gaan met dit soort situaties zonder alcohol. Ter mijn verdediging: ik ben, zoals bijna iedereen, meteen met dit patroon begonnen toen ik een jaar of zestien was. Ik denk dat er veel mensen zoals ik zijn, die al in de puberteit met al zijn onzekerheden en de gelegenheid om alcohol te drinken, grepen naar de mogelijkheid om dat gevoel van onzekerheid en er niet bij horen te verdoven met bier, wijn, en mixdrankjes. Het nerveuze, onzekere meisje dat naar het feest ging en zich al dagen zorgde maakte over hoe het zou zijn, wat ze zou dragen, hoe je kon zorgen die acne onzichtbaar te maken, of die dikke kont onder die trui kon verbergen, een maximizer bh dragen om die erwtjes te verbergen, verdween als sneeuw voor de zon als de alcohol zijn werk eenmaal deed. Ik voelde me ook echt beter, ik voelde me meer op mijn gemak, ik had plezier en die negatieve gedachte over mezelf waren eindelijk op de achtergrond verdwenen. Het werkte en bleef werken, jaar na jaar, feestje na feestje. En waarom iets veranderen dat werkt? Als twintiger was ik nog steeds onzeker en sociaal ongemakkelijk, als dertiger en veertiger ook, tot op de dag van vandaag toe. Ik heb niet standaard zin in feestjes. Integendeel.

Pleisters

Het probleem is dat alcohol gebruiken om een einde te maken aan deze gevoelens van onzekerheid, de onzekerheid niet wegneemt. Het is puur pleisters plakken, maar lost niks op. Sterker nog: bij de volgende sociale aangelegenheid zie je alcohol drinken als de enige oplossing. Het is de manier om je beter te voelen over jezelf zonder iets te hoeven doen aan de onderliggende oorzaak. Ik dacht dat zelfvertrouwen nou eenmaal niet in mijn karakter zat en die gedachte heeft me jarenlang tegengehouden om het bij mezelf te zoeken. Feit was dat ik er niets aan kon doen. Maar dat ís geen feit.

Er zijn een aantal stappen die je kunt volgen om meer zelfvertrouwen te krijgen. Dat vergt tijd, ervaring en oefening. Kijk even naar deze onderstaande stappen en bedenk jezelf dat het net als autorijden is: je wordt beter naarmate je het vaker doet. Je kan niet van de ene op de andere dag autorijden. En sommige mensen zullen altijd beter kunnen rijden dan jijzelf. De eerste keren is het sowieso vaak vervelend en uit je comfortzone (maar bedenk hoe trots je op jezelf kan zijn als je de avond door bent gekomen zonder alcohol!). Enfin:

Stap 1: Bedenk dat zelfvertrouwen iets is wat je aan kan leren. Het is geen eigenschap, het zit niet in je genen. Je kunt het leren. Gedachten en overtuigingen en de betekenis die je aan een bepaalde gebeurtenis geeft, zorgen voor het gevoel dat je krijgt (emotie) en de manier waarop je je gedraagt (actie). Er liggen gedachten en opvattingen (en alleen maar de jouwe) tussen de gebeurtenis en je uiteindelijke gevoelens en acties ten grondslag. Vaag? Ok, een voorbeeld. Mijn gedachten: ik pas er niet bij, ik weet nooit wat ik moet zeggen, ik ben niet intelligent genoeg, zijn gedachten waarvan ik overtuigd was dat ze klopten. Nooit gedacht dat deze gedachten er juist voor zorgde dat ik me voelde zoals ik me voelde: onzeker en oncomfortabel. Als ik dus de gedachten en mijn opvattingen over sociale situaties kan veranderen, verandert daarmee ook mijn gevoel.

Stap 2: In het verlengde daarvan staat negatief denken. Voordat je de deur uitgaat, heb je al bedacht hoe het feestje, verjaardag of netwerkborrel zal verlopen? Hoe zorg je er nou voor dat je anders denkt? Voordat je weg gaat: wát denk je? Waar maak je je zorgen over? Ik weet dat ik persoonlijk de neiging heb om sommige gedachten op herhaling te hebben staan als ik aan het malen ben. Probeer voor iedere gedachte die je hebt, te bepalen welke emotie deze bij je teweeg brengt. Dit proces van bewustwording helpt je om het proces gedachten à emotie te begrijpen en vervolgens kan je daar bewuster mee omgaan.

Stap 3: Wees niet perfectionistisch. Ook weer iets waarvan je denkt: dat heb je of dat heb je niet. Perfectionisme wordt geboren uit de manier waarop je denkt . Als je perfectionistisch bent, concentreer je je op de dingen die je niet goed doet. En als je het gevoel hebt dat je iets niet goed hebt gedaan is dat niet bevorderend voor hoe je jezelf ziet. Draai dat om. Wat is er wel goed gelukt? Tel je prestaties, niet je tekortkomingen. Kijk naar jezelf, meet je minder met anderen.

Stap 4: Weet je wat het is? Een beetje oncomfortabel is ok. Je kan dealen met je een beetje oncomfortabel voelen. Anderen hebben dat ook. Het is niet voor niets dat een feestje altijd even op gang moet komen. Iedereen is aan het aftasten: wie vind ik leuk? Bij wie wil ik wel staan en bij wie niet? Net zoals je een feestje niet altijd doorlopend leuk vind, vind je het ook niet altijd doorlopend oncomfortabel. Je kiest er zelf voor, waar je de focus op legt. Kijk naar anderen. Observeren leidt lekker af, zeker als je weet dat zij in hetzelfde schuitje zitten als jij en je nu weet dat zelfvertrouwen niet aangeboren is. Dus ook die zeer extraverte, prachtige collega voelt zich niet op haar gemak. Bedenk je hoe hoog zij voor zichzelf de lat legt. En dat ze die lat denkt te halen met het wijntje in haar hand. 

Geef jezelf tijd

Tot slot: vergeet niet dat je je hele leven hebt gerekend op alcohol om te dealen met je onzekerheid in dit soort situaties. Je hele leven. Ga niet over één nacht ijs om dit om te draaien. Dat kan niet en dat lukt niet, want het is een leerproces. Geef jezelf tijd en oefening en accepteer die eerste lastige feestjes zoals ze zijn.