Alcohol en slaap

Slaap

Veel mensen durven het niet toe te geven, sommigen komen er ronduit voor uit: “ik heb alcohol nodig om in slaap te komen.” Dat je makkelijk in slaap valt als je alcohol op hebt, is wel duidelijk voor iedereen. Maar het nodig hebben? Onzin. Een van de mythes rondom alcohol. Want wat gebeurt er nou eigenlijk?

Op de bank

Vrijdagavond was vroeger, toen de kinderen nog kleiner waren, bij ons filmavond. We kozen met z’n vieren enthousiast een film uit, maar ik keek ze in ieder geval nooit af. Na een glas of wat wijn tot me genomen te hebben, viel ik steevast in slaap op de bank, zonder het einde van de film te zien. Een uurtje later strompelde ik dan half slapend de trap af, (wij slapen beneden, onze huiskamer is op de middelste verdieping) om heerlijk onder de dekens te kruipen en verder te slapen. Voor mijn gevoel sliep ik diep in die eerste paar uren van de nacht. Maar, ik werd ook rond een uur of half vier vaak met een zeer hoge hartslag weer wakker en kon niet goed meer inslapen. Soms kon ik helemaal niet meer in slaap komen en lag in de rest van de nacht wakker. Ik voelde me gespannen en onrustig.

Als ik echt veel gedronken had na een feestje, viel ik in de auto al in slaap, liet me op bed vallen en werd een paar uur later, als ik mazzel had, wakker met een tong van leer, een kloppend en bonkend hoofd en een hart dat sprongetjes maakte (oversloeg). Als ik geen mazzel had, werd ik wakker van de misselijkheid en lag de helft van de nacht wakker omdat ik bang was dat ik moest overgeven.

Kunstmatige stimulatie

Die laatste situaties gebeurde een paar keer per jaar. Het gaat om hetgeen ik als eerste beschreef. Toen ik stopte met drinken, was dat één van de dingen waar ik ontzettend tegenop zag. Naar bed gaan en in slaap komen. Eerlijk? De eerste drie à vier dagen viel het niet mee om in slaap te komen. Ik heb, voordat het lukte te stoppen met alcohol, best wel een aantal stoppogingen gedaan, en na de eerste nacht zei ik dan tegen mezelf: zie je wel, ik kan niet slapen. Dat was vervelend, ik werd sacherijnig, nam dan toch maar een wijntje en beloofde ik mezelf om te minderen in plaats van te stoppen. Ook goed. Totdat ik echt klaar was met alcohol en doorzette.

De reden dat je een paar dagen slecht slaapt, is dat, als je regelmatig drinkt, al is het maar een paar glazen, je hersenen gaan anticiperen op het feit dat je lichaam alcohol gaat krijgen. Je brein hoeft dus niet zelf de (ik noem ze voor het gemak even) slaapstoffen (melatonine oa) aan te maken.

Stop je met alcohol, krijg je dus geen stimulatie tot het aanmaken van stoffen die je slaperig maken en zorgen dat je klaar bent voor de nacht en lig je dus wakker. Je brein is dusdanig in de war, dat het drie, vier of soms vijf dagen nodig heeft voordat het snapt dat het zelf aan de slag moet.

SWS en REM slaap

Wetenschappelijk onderzoek rondom slaap is moeilijk en nog niet heel ver gevorderd, maar we weten wel dat het is onder te verdelen in een aantal cycli. Deze cycli onderscheiden zich onder andere door de diepte van de slaap. Er is een rustige en diepe slaap, ook wel SWS (Slow Wave Sleep) genoemd. Daarnaast bestaat de zogeheten REM-slaap (Rapid Eye Movement). Dit is de slaap die vaak wordt geassocieerd met dromen en welke door wetenschappers wordt gezien als het meeste essentiële gedeelte van de slaap. In dit gedeelte, is je hartslag hoger dan tijdens het SWS-gedeelte en bewegen je ogen snel heen en weer.

REM slaap en alcohol

Wat belangrijk is in het hele verhaal betreffende alcohol en slaap, is dat je in je REM-slaap dicht tegen het wakker worden aan zit. Als je alcohol hebt gedronken, val je in een diepe slaap door het verdovende en remmende effect van alcohol. De overgang naar je REM-slaap wordt bemoeilijkt, want voor REM-slaap moet je nu eenmaal dicht tegen wakker worden aan zitten. Gezien de tijd die je lichaam nodig heeft om alcohol af te breken, betekent het na een paar glazen wijn dat je de eerste vier á vijf uur van de nacht niet of nauwelijks in je REM-slaap komt. Normaal gesproken, dus zonder alcohol in je lijf, heb je zes à zeven cycli van REM slaap (grofweg een per uur). Met alcohol in je lichaam, lukt het je hersenen pas na die eerste vier à vijf uur om je in die REM slaap te trekken, waarmee de REM-slaap gehalveerd wordt.

Slaap is nodig om te kunnen overleven. Je, geestelijk en lichamelijk, op te laden, voor de dag die komen gaat. Slaaptekort maakt je niet alleen prikkelbaar en moe, maar is ook een oorzaak van gezondheidsproblemen. Bovendien is het gevoel van prikkelbaarheid en vermoeidheid meer reden om de volgende dag dat te verdoven met……..juist, alcohol.