De FastForward-methode

Ambivalentie

Veel mensen zitten gevangen tussen  de prettige kanten van het drinken en de risico’s ervan. Je wil de lusten, maar niet de lasten. Je wil in het eerste voorjaarszonnetje kunnen genieten van twee glazen wijn op het terras, maar je wil het bij die twee glazen laten, zodat je achteraf niet overspoeld wordt door gedachten van spijt, teleurstelling en schaamte. Omdat de lusten (dat wijntje op het terras) zich vaak meteen prijs geven en de lasten (hoofdpijn, spijt, misselijkheid, zorgen om je gezondheid) pas van later orde zijn, is dit een lastige tweestrijd. Het is de tweestrijd tussen korte termijn fijn en lange termijn pijn. Waarom hebben we die tweestrijd en waar komt deze vandaan?

Neuropsychologie

Hiervoor moeten we naar de neuropsychologie. Onze hersenen zijn, simpel gezegd, opgedeeld in verschillende vakjes met verschillende functies. Een deel van onze hersenen, het limbisch systeem, zet ons aan tot ‘korte termijn fijn’  en ‘het vermijden van pijn’. Het limbisch systeem is het primitieve gedeelte van onze hersenen. Dit primitieve gedeelte van ons brein is gefocust op overleven en dus de korte termijn. Een ander deel, met een heel andere functie, is de verstandige prefrontale hersenschors, welke in staat is om na te denken en vooruit te kijken en dus de gevolgen van ons gedrag op lange termijn in te schatten.  Dit hersendeel zorgt voor langetermijnvisie, plannen, je gemotiveerd voelen, zelfreflectie, leren van feedback en eerdere ervaringen, beslissingen nemen en het controleren van emoties.

Natuurlijke reflexen

Ondanks dat we slimme wezens zijn en in staat om allerlei ingewikkelde problemen op te lossen, worden we vaak ingehaald door de biologie van hersenen en overheerst het overlevingsmechanisme, het simpele limbisch systeem, bij onze beslissingen. Deze natuurlijke reflexen bepalen dan ons gedrag. Zodra we bang of boos worden, maar ook als we ergens naar verlangen, moeten we volgens dat limbisch systeem daar wat mee: we moeten dat nare gevoel zo snel mogelijk kwijt en vervangen door iets waarbij we ons fijn voelen. Het punt is echter dat we helemaal niet meer bang hoeven te zijn. Er zijn in onze moderne maatschappij geen situaties meer die acuut levensbedreigend zijn (uiteraard extremiteiten buiten beschouwing gelaten). Ons limbisch systeem wordt dus meer getriggerd door verlangen.

Pijn vermijden zit in onze natuur

Behalve het nastreven van het fijne gevoel van beloning, streeft ons primitieve zoogdierenbrein er naar om pijn te vermijden. Een van de grootste ‘pijnen’ die iemand kan hebben, is het gevoel er niet bij te horen. Het gevoel dat je buitengesloten wordt. Op het moment dat je niet meer drinkt en je eerste feestje of welke sociale gelegenheid dan ook bijwoont, heb je het gevoel dat je er niet bij hoort. Jij bent de enige die niet drinkt. Het geeft een gevoel van eenzaamheid en alleen zijn. Je hersenen schieten, bij het gevoel buitengesloten te worden, in de primitieve modus door te beredeneren vanuit de wens er wel bij te horen. Je hersenen zullen je aansporen je daarnaar te gedrag en je neemt  toch maar gezellig dat ene wijntje.

FFW

Een effectieve manier om je limbisch systeem te overrulen door je verstandige prefrontale hersenschors, is de FastForward-methode (FFW-methode). Je spoelt vooruit in de tijd en bedenkt wat de uitkomst is van de beslissingen die je op korte termijn wil nemen. Daarmee vervang je het romantische beeld van verlangen, door een realistisch beeld verder in de toekomst. Bijvoorbeeld, als je na een dag hard werken om een uur of vijf met een vriendin op een terras gaat zitten, badend in het lentezonnetje. De ober komt met een dienblad met daarop een groot glas rosé gris. Verder naar voren: dat worden er ‘gezellig’ twee of drie. Daarna: naar huis, plichtmatig eten (wel met een wijntje erbij!). Als je verder vooruit spoelt naar 22.00 uur, zie je jezelf met een hele fles in je mik. Uitgeteld op de bank, zwaar en verdoofd. Nog verder naar voren: je negeert man, gaat naar bed (zware dag, hard gewerkt, niet zo lekker) en valt als een blok in slaap, om de volgende wakker te worden en je ellendig en schuldig te voelen. Denk er aan dat het romantische beeld dat je hebt, niet erg romantisch en sprankelend eindigt, maar in schuldgevoel en een hevig gevoel van ellende, alleen maar door op FFW te drukken.

Begrijpen is stap 1

Als je snapt hoe je wordt verleid om op korte termijn iets te doen dat je een gevoel van beloning bij je teweeg brengt, is het makkelijker om een keer iets anders te doen en de ‘verleiding’ te weerstaan.  Je weet nu dat je door dat glas wijn te pakken, je (in het extreme geval) even geen angst hoeft te voelen, of (in het minder extreme geval) voldoet aan je verlangen. Laat je je verleiden door deze negatieve gedachten of kies je voor het lange termijn doel, niet meer afhankelijk te zijn van alcohol en kiezen voor een gezond leven? Het blijft, voorlopig, verleidelijk om te kiezen voor de quick fix, namelijk alcohol. Je kunt miljoenen jaren evolutie niet zomaar onderdrukken, dus je reptielenbrein blijft in het begin elke keer aandringen. Naarmate je echter vaker kiest voor de lange termijn en je een andere manier volgt om te dealen met je verlangen of een negatieve emotie, zullen je hersenen, en dus ook jij, steeds makkelijker kiezen voor een andere manier om te dealen. De keuze voor ‘korte termijn fijn’, in de vorm van alcohol, komt steeds meer op de achtergrond en maakt plaats voor gezondere en betere methoden. De volgende keer dat je overmand wordt door angst, boosheid, verdriet of het verlangen in het voorjaarszonnetje op het terras met een glas wijn te gaan zitten, zal er in je achterhoofd een belletje gaan rinkelen waardoor je stil staat bij de biologische processen achter de beslissing om nu te drinken. En ga je wel lekker op het terras zitten, maar neem je een lekker kopje thee of een heerlijke koude ginger ale.

 

 

Terug naar overzicht

Geplaatst op 15 maart 2020